1. Пры падрыхтоўцы да іспыту на працоўным месцы не павінна быць нічога лішняга, які замінае.
2. Перад заняткамі выветрыце пакой, выключыце тэлевізар, радыё.
3. Не рэкамендуецца займацца позна ўвечары, такая праца менш эфектыўная, матэрыял не засвойваецца.
4. Узяўшы білет, пачынайце рыхтавацца з таго пытання, якое, няхай зусім няшмат, але для вас лягчэй. Напішыце прыкладны план адказу. Калі вы гэта зробіце, то адразу адчуеце некаторую палёгку. Вы як бы вызваліцеся ад нервовасці і ўся ваша энергія будзе накіравана на экзаменацыйны адказ.
5. Пераканайцеся, што ў гатовым адказе ёсць уступ, асноўная частка і заключэнне.
6. Вам задаюць дадатковае пытанне. Не палохайцеся. Не спяшайцеся з адказам. Можаце сказаць, што вам трэба крыху падумаць. Перш чым казаць, сфармулюйце адказ у розуме.
7. Вы памыліліся? Ну і што? Памылкі бываюць ва ўсіх. Калі вы заўважылі памылку і ведаеце, як яе выправіць, зрабіце гэта. Калі вам пакажуць на памылку, і вы не ўпэўненыя ў сваёй правасці, лепш пагодзіцеся. Не бойцеся памылак! Выкарыстоўваючы памылкі, вучыцеся лепш разбірацца ў засваяльным матэрыяле.
8. Думкі аб магчымым правале нездарма называюць самаразбуральнымі. Рыхтуючыся да маючага адбыцца іспыту, ніколі не думайце аб тым, што праваліцеся. Наадварот, у думках малюйце сабе карціну трыўмфу, доўгачаканага пераможнага адказу. Вучыцеся ставіць канкрэтныя мэты і імкнецеся да іх рэалізацыі.
За эпіграф можна ўзяць выказванне: “У маім слоўніку няма слова “немагчыма”
Падрыхтоўка да экзамену:
1. Перш, чым пачаць падрыхтоўку да іспытаў, варта падрыхтаваць сваё працоўнае месца. Трэба прадумаць усё, каб займацца было зручна, каб нічога не адцягвала ад заняткаў, каб усё неабходнае для падрыхтоўкі да іспыту было пад рукой: падручнікі, дапаможнікі, сшыткі ці папера для запісаў і іншае. Псіхолагі, якія вывучаюць уплыў колеру на чалавека, рэкамендуюць увесці ў інтэр'ер каляровыя «плямы»: жоўтыя, аранжавыя, фіялетавыя, паколькі яны павялічваюць інтэлектуальную актыўнасць.
2. Неабходна прадумаць парадак падрыхтоўкі да іспытаў. Пажадана скласці план, у якім паспрабаваць вызначыць аб'ём матэрыялу для штодзённых заняткаў, з улікам наяўнага на падрыхтоўку да іспыту часу.
3. Пры планаванні штодзённых заняткаў мэтазгодна ўлічыць вашыя індывідуальныя асаблівасці, вызначыць, хто вы – «сава» або «жаўрук». У залежнасці ад гэтага максімальна загрузіць ранішнія ці вячэрнія гадзіны.
4. Складаючы план на кожны дзень падрыхтоўкі, лепш дакладна вызначаць, якія раздзелы прадмета вы будзеце менавіта сёння вывучаць.
5. Вызначыце для сябе як мэтазгодней падчас падрыхтоўкі размеркаваць вывучэнне складанага ці добра знаёмага матэрыялу. Выяўляйце ў гэтым пытанні гнуткасць у залежнасці ад вашай працаздольнасці ў дзень падрыхтоўкі.
6. Абавязкова трэба чаргаваць працу і адпачынак. Напрыклад, 40 хвілін заняткаў, 10 хвілін – адпачынак. Падчас адпачынку пажадана глядзець удалячынь, напрыклад, у акно, асабліва на жывую прыроду.
7. Карысна паўтараць матэрыял па прапанаваных экзаменацыйных пытаннях.
8. У канцы кожнага дня падрыхтоўкі да іспыту, варта праверыць, як вы засвоілі матэрыял.
9. Пры падрыхтоўцы да іспытаў карысна структураваць матэрыял пры дапамозе складання планаў адказу на пытанні, схем, параўнальным табліц, прычым абавязкова гэта рабіць не ў розуме, а фіксаваць на паперы. Калі вы запісваеце план адказу на пытанне, вы становіцеся ў пазіцыю чалавека, які перадае свае веды іншым, гэта значыць, робіце тое ж самае, што трэба будзе рабіць на іспыце. Планы практычна карысныя яшчэ і таму, што зручна выкарыстоўваць пры паўторы матэрыялу.
10. Ніколі не трэба імкнуцца вывучыць увесь матэрыял на памяць. Важна зразумець матэрыял, таму канцэнтруйце ўвагу на ключавых думках і паняццях.
11. Перад вуснымі іспытамі адказы на найболей цяжкія для вас пытанняў добра бы прагаворваць услых стоячы перад люстэркам, зважаючы на міміку, жэсты, позу. Псіхолагі ўстанавілі, што чым больш адрозненні ў стане чалавека ў той момант, калі ён рыхтуецца да іспыту (атрымлівае інфармацыю) і здае іспыт (прайгравае інфармацыю), тым цяжэй яму здабываць інфармацыю з памяці. Калі вы расказваеце матэрыял пры адказе, вы збліжаеце гэтыя два станы. Карысна расказваць адказы на экзаменацыйныя пытанні каму-небудзь (бацькам, сябрам, аднакласнікам).
12. Абавязкова навучыцеся добра выконваць практычныя заданні. Вучыцеся тлумачыць, як вы іх выконвалі, якім быў ход вашых разваг.
13. Абавязкова наведайце кансультацыю да іспыту, на якой вы зможаце высветліць наяўныя ў вас пытанні па экзаменацыйным матэрыяле, атрымаць рэкамендацыі настаўніка.
Напярэдадні экзамену:
1. Пакіньце адзін дзень перад іспытам на паўтарэнне матэрыялу, а перад вусным іспытам – час на тое, каб пераказаць адказы на пытанні каму-небудзь ці самому сабе.
2. Не трэба паўтараць білеты па парадку. Правядзіце паўтарэнне матэрыялу ў выглядзе ролевай гульні: прайграйце сітуацыю іспыту з выцягваннем квіткоў і адказу на іх.
3. Падчас гэтай ролевай гульні, ажыццяўляйце падрыхтоўку да адказу: запішыце план адказу на пытанне, выкарыстоўвайце іншыя формы запісу адказу на пытанне (планы-тэзісы, тэзісы, табліцы, схемы).
4. Адмоўцеся ад вячэрніх заняткаў, здзейсніце шпацыр і рана кладзіцеся спаць.
Парады псіхолага выпускнікам:
• У экзаменацыйную пару заўсёды прысутнічае псіхалагічная напруга. Стрэс пры гэтым – абсалютна нармальная рэакцыя арганізма.
• Лёгкія эмацыйныя ўсплёскі карысныя, яны станоўча адбіваюцца на працаздольнасці і ўзмацняюць разумовую дзейнасць. Але залішняя эмацыйная напруга, часцяком, аказвае зваротнае дзеянне.
• Прычынай гэтага з'яўляецца, у першую чаргу, асабістае стаўленне да падзеі. Таму важна фармаванне адэкватнага стаўлення да сітуацыі. Яно дапаможа выпускнікам разумна размеркаваць сілы для падрыхтоўкі і здачы іспыту, а бацькам – аказаць свайму дзіцяці правільную дапамогу.
• Экзамены – толькі адно з жыццёвых выпрабаванняў, многіх з якіх яшчэ трэба прайсці. Не надавайце падзеі занадта высокую важнасць, каб не павялічваць хваляванне.
• Пры правільным падыходзе іспыты могуць служыць сродкам самасцвярджэння і павышэннем асобаснай самаацэнкі.
• Загадзя пастаўце перад сабой мэту, якая Вам па сілах. Ніхто не можа заўсёды быць дасканалым. Няхай дасягненні не заўсёды супадаюць з ідэалам, затое яны Вашыя асабістыя.
• Не варта баяцца памылак. Вядома, што не памыляецца той, хто нічога ня робіць.
• Людзі, настроеныя на поспех, дамагаюцца ў жыцці значна больш, чым тыя, хто імкнецца пазбягаць няўдач.
• Будзьце ўпэўненыя: кожнаму, хто вучыўся ў школе, па сілах здаць выпускныя іспыты. Усе заданні складзены на аснове школьнай праграмы. Падрыхтаваўшыся належным чынам, Вы абавязкова здасце іспыт.
Некаторыя карысныя прыёмы:
• Перад пачаткам працы трэба засяродзіцца – паслабіцца і супакоіцца. Расслабленая засяроджанасць значна больш эфектыўна, чым напружаная, скаваная ўвага.
• Своечасовае азнаямленне з правіламі і працэдурай іспыту здыме эфект нечаканасці на іспыце. Трэніроўка ў рашэнні заданняў дапаможа арыентавацца ў розных тыпах заданняў, разлічваць час.
• Падрыхтоўка да іспыту патрабуе дастаткова шмат часу, але яна не павінна займаць абсалютна ўвесь час. Увага і канцэнтрацыя слабеюць, калі доўга займацца аднастайнай працай. Змяняйце разумовую дзейнасць на рухальную. Не бойцеся адцягвацца ад падрыхтоўкі на прагулкі і любімае хобі, каб пазбегнуць ператамлення, але і не зацягвайце перамену! Аптымальна рабіць 10-15 хвілінныя перапынкі пасля 40-50 хвілін заняткаў.
• Для актыўнай працы мозгу патрабуецца шмат вадкасці, таму карысна піць простую ці мінеральную ваду, зялёную гарбату.
• Выконвайце рэжым сну і адпачынку. Пры ўзмоцненых разумовых нагрузках варта павялічыць час сну на гадзіну.
Рэкамендацыі па завучванні матэрыялу:
• Галоўнае – размеркаванне паўтораў у часе.
• Паўтараць рэкамендуецца адразу на працягу 15-20 хвілін, праз 8-9 гадзін і праз 24 гадзіны.
• Карысна паўтараць матэрыял за 15-20 хвілін да сну і раніцай, на свежую галаву. Пры кожным паўторы трэба асэнсоўваць памылкі і зважаць на цяжэйшыя месцы.
• Паўтарэнне будзе больш эфектыўным, калі прайграваць матэрыял сваімі словамі блізка да тэксту. Звароты да тэксту лепш рабіць, калі ўспомніць матэрыял не ўдаецца на працягу 2-3 хвілін.
• Каб перавесці інфармацыю ў доўгатэрміновую памяць, трэба рабіць паўторы праз суткі, двое і гэтак далей, паступова павялічваючы часавыя інтэрвалы паміж паўтарэннямі. Такі спосаб забяспечыць запамінанне надоўга.
